2. Γλώσσα – Τρόπος Επικοινωνίας

Ο λόγος είναι το σύστημα που χρησιμοποιούμε για να επικοινωνούμε, είτε προφορικά είτε γραπτά. (= γλώσσα)

• Το επίθετο είναι μέρος λόγου που αποδίδει μία ιδιότητα ή ποιότητα σε ένα ουσιαστικό. (πηγή : https://el.wiktionary.org/)
• O κατάλληλος υποψήφιος θα πρέπει να έχει ευχάριστη και δυναμική προσωπικότητα, ικανότητες διαπραγμάτευσης, επικοινωνίας και ευχέρεια λόγου. (πηγή : https://www.kariera.gr/)

3. Κουβέντα – Λέξεις
(ο λόγος – τα λόγια)

ο λόγος είναι οτιδήποτε λέμε, μια λέξη, μια φράση ή ολόκληρη κουβέντα.

• ΗΠΑ: Η στιγμή που ο Τζο Μπάιντεν χάνει τα λόγια του στο debate… (Πηγή: https://www.documentonews.gr)
• Έναν θεατρικό μονόλογο βασισμένο στα “Λόγια της πλώρης” του Ανδρέα Καρκαβίτσα ετοιμάζει ο σκηνοθέτης Γιάννης Βαρβαρέσος (Πηγή: https://www.athinorama.gr)
• Δεν έχουμε λόγια να περιγράψουμε πως αισθανθήκαμε χτες το βράδυ όταν σας είδαμε όλους εσάς να δίνετε δυναμικο παρόν στη συναυλία αγάπης. (πηγή : https://www.facebook.com)

4. Επεξεργασμένη Έκφραση

Λόγος είναι μια ωραία και προσεγμένη ομιλία ή κείμενο με στόχο : α) την παραγωγή, τη δημιουργία αισθητικού αποτελέσματος (λογοτεχνία) ή β) τη διατύπωση διανοημάτων

• Με τον πολιτικό λόγο ο πομπός επιθυμεί να πείσει το δέκτη να πάρει κάποιες αποφάσεις ή να προβεί σε κάποια ενέργεια. (πηγή : http://ebooks.edu.gr/ )
• O Stéphane Mallarmé (1842-1898) από νωρίς καθόρισε την απτή υλική μονάδα και τον τρόπο λειτουργίας της στον ποιητικό λόγο. (πηγή : https://eclass.uowm.gr/ )

5. Ομιλία – Δημόσιος Λόγος

α) Λόγος είναι μια ομιλία που κάποιος δίνει μπροστά σε ένα κοινό, μπροστά σε ακροατήριο για την ανάπτυξη ενός θέματος. (= ομιλία, αγόρευση).

Υποκοριστικό : το λογύδριο 

β) Λόγος είναι το δικαίωμα κάποιου να μιλήσει σε μια συζήτηση.

• Πρόκειται ξεκάθαρα για ρατσιστικό λόγο, που επιτίθεται στα προστατευόμενα χαρακτηριστικά του ανθρώπου (Πηγή: https://g2red.org)
• Ο νέος σχολάρχης εκφώνησε λόγο σχετικά με την αξία της παιδείας. (πηγή : http://gak.pre.sch.gr/ )
• Αν δεν καταλαβαίνω κάτι, ζητώ τον λόγο ευγενικά , για να μου λυθεί η απορία (πηγή : https://blogs.sch.gr
• Βουλή: Ανησυχία για την ελευθερία του λόγου, στη συζήτηση νομοσχέδιου (Πηγή: https://www.naftemporiki.gr)
• Δολοφονία στους Αγίους Αναργύρους: Εν τη ρύμη του λόγου είπα ότι το περιπολικό δεν είναι ταξί, λέει ο αστυνομικός (Πηγή: https://www.protothema.gr)

6. Συζήτηση ή Αναφορά σε κάτι

(ο λόγος – τα λόγια)

α) Χρησιμοποιούμε τον όρο “λόγος” όταν γίνεται συζήτηση ή αναφορά σε κάτι.

β) Λόγος είναι μια φήμη ή κάτι που ακούστηκε ότι θα γίνει.

γ) Λόγος είναι ένας καυγάς που γίνεται με λόγια.

δ) Λόγος είναι η αντίρρηση που κάποιος μπορεί να έχει σε κάτι.

• Και μιας και το έφερε ο λόγος, βρέθηκα στο Gagarin 205 για το συγκρότημα “The Salvation Army Band”. (πηγή: https://www.athinorama.gr/)
• Για τα χρηστά συναλλακτικά ήθη ούτε λόγος να γίνεται. (πηγή : https://www.4troxoi.gr/)

• Αν η συνείδησή σου, σου λέει πως κάνεις το σωστό, τα λόγια του κόσμου, μην τα υπολογίζεις. (πηγή : https://www.facebook.com)

• Οι Σοσιαλιστές του Σάντσεθ και ο εταίρος τους Unidas Podemos, ήρθαν στα λόγια. (πηγή : https://www.dw.com )

• Όταν ζητήθηκε να δούμε το δωμάτιο, με άκομψο τρόπο ανέφερε πώς το δωμάτιο είναι το καλύτερο που υπάρχει και δεν σηκώνει λόγο! (πηγή : https://www.petitfute.com)

7. Συμβουλή – Νουθεσία

(ο λόγος – τα λόγια)

α) Λόγος είναι μια συμβουλή που δίνει κάποιος σε άλλον.

β) Λόγος είναι μια εντολή που κάποιος πρέπει να ακολουθήσει.

γ) λόγος είναι μια γνώμη, μια άποψη που εκφράζει κάποιος.

• Μα έλα, άκου τα λόγια μου, γιατί η μάθηση αυξάνει τη σοφία. (πηγή : https://scholeio.blogspot.com)
• Μακρόν: Θέσαμε “κόκκινες” γραμμές γιατί η Τουρκία δεν παίρνει από λόγια, καταλαβαίνει πράξεις. (πηγή : https://www.capital.gr)

• Προϋπόθεση, λοιπόν, για ενεργήσει ο λόγος του Θεού είναι να πιστέψουν οι άνθρωποι στη δύναμή του (πηγή : https://www.pemptousia.gr/)
• Οι πωλητές έχουν τον πρώτο λόγο στις ευρωπαϊκές αγορές.(πηγή : https://https://www.ertnews.gr/.gr/)

• Συνηθισμένος να περνάει ο λόγος του, απαίτησε να γίνει το πρέπον. (πηγή: https://www.facebook.com/ )

8. Υπόσχεση ή Εγγύηση

Όταν κάποιος δίνει τον λόγο του, σημαίνει ότι υπόσχεται κάτι και δεσμεύεται να το τηρήσει.

• Είχα προτάσεις από Βραζιλία, αλλά είχα δώσει το “λόγο” μου στον Παναθηναϊκό. (πηγή : https://www.ertsports.gr/
• Γνήσιος άνθρωπος και ο λόγος του συμβόλαιο. (πηγή : https://nikitoglouconstruction.com/).
• Δίνω λόγο τιμής για μια πιο δημιουργική τετραετία. (πηγή : https://enimerosi.com/)

9. Λογοδοσία ή Εξήγηση

Ο λόγος χρησιμοποιείται για να εξηγήσουμε ή να απολογηθούμε για κάτι που κάναμε.

• Οπαδοί των Μάβερικς έβρισαν τον Ντουράντ και αυτός τους ζήτησε τον λόγο. (πηγή : https://www.sport24.gr/)
• Ξυλοκόπησαν μέχρι θανάτου 61χρονο που ζήτησε τον λόγο για καβγά της γυναίκας του με τη γειτόνισσα. (πηγή : https://magnesianews.gr/

10. Αιτία ή Δικαιολογία

Λόγος είναι η αιτία ή ο σκοπός που γίνεται κάτι.

α) αιτία

β) δικαιλογία

γ) σκοπός, πρόθεση

• Ο λόγος που δεν έχετε κολλήσει κορονοϊό (Πηγή: https://www.in.gr)
• AstraZeneca: Οι λόγοι που επέβαλαν την απόσυρση του εμβολίου της (Πηγή: https://www.liberal.gr)
• Φωτοβολταϊκά: Η ευρωπαϊκή πρωτιά της Ελλάδας, λόγος αισιοδοξίας (Πηγή: https://www.greenpeace.org)

• Οι λόγοι δικαστικής άφεσης της ποινής: Έννοια και επίδρασή τους στη δικονομική εκφορά της απόφασης (Πηγή: https://www.lawspot.gr)

• Ο Αισχύλος είχε τους λόγους του για να γράψει το συγκεκριμένο έργο (πηγή: https://a8inea.com)
• Για ποιο λόγο είναι κίτρινα τα τυριά; (πηγή : https://www.alfavita.gr/)

11. Λογική και Σκέψη

Λόγος είναι η ικανότητά μας να σκεφτόμαστε λογικά και να παίρνουμε αποφάσεις.
(= η λογική, το λογικό)

• Στον ενδιάμεσο χώρο πρέπει να ελευθερώσουμε τον ορθό λόγο από τις προσωπικές μας αγκυλώσεις. (πηγή: https://www.in.gr/)

12. Θεολογία :

Λόγος είναι ο Χριστός

• Απ΄ όλα πριν υπήρχε ο Λόγος και ο Λόγος ήτανε με το Θεό, κι ήταν Θεός ο Λόγος. (Πηγή: https://www.nextdeal.gr)

12. Μαθηματικά :

Λόγος είναι η μαθηματική σχέση ανάμεσα σε δύο πράγματα, η οποία εκφράζεται ως το πηλίκο που προκύπτει, όταν διαιρεθούν μεταξύ τους.

• Εκφράζω τη σχέση δύο μεγεθών με λόγο. Αναγνωρίζω τους αντίστροφους λόγους (πηγή: https://george-ispot.gr/)

ο λόγος

⇥ προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη “λόγος“, η οποία σήμαινε “ομιλία”, “σκέψη” ή “λογική”.

⇥. συνδέεται με τις γαλλικές λέξεις langue (γλώσσα), parole (ομιλία) και raison (λογική), που δηλώνουν την ανθρώπινη ικανότητα για επικοινωνία και λογική σκέψη.

⇥. Η φράση “ορθός λόγος“ που αναφέρεται στη σωστή λογική σκέψη είναι μεταφραστικό δάνειο από τα γαλλικά “la droite raison“, που σημαίνει “η ορθή λογική”.

τα λόγια

⇥. προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη “λόγιον“, η οποία σήμαινε “χρησμός”, δηλαδή μια προφητεία ή μήνυμα που δεν ήταν σε έμμετρο λόγο (δεν είχε ομοιοκαταληξία ή ρυθμό).

⇥. Στα ελληνιστικά χρόνια, ο πληθυντικός “τά λόγια (Kυρίου)”  χρησιμοποιήθηκε για να περιγράψει τις “ρήσεις του Χριστού”, δηλαδή τα λόγια που είπε ο Χριστός.

⇥. Η λέξη parola στα ιταλικά και palabra στα ισπανικά, που σημαίνουν “λέξη”, προέρχονται από την ελληνιστική λέξη παραβολή, η οποία αναφερόταν στις παραβολές του Χριστού, δηλαδή στις διδακτικές ιστορίες που έλεγε.

ο λόγος

Η λέξη “λόγος” χρησιμοποιείται σε πολλές διαφορετικές σημασίες στα Νέα Ελληνικά.

Η πιο συνηθισμένη χρήση αφορά την ομιλία ή την ικανότητα να μιλά κάποιος (π.χ. «Πήρε τον λόγο στη συνέλευση».)

Σε άλλες περιπτώσεις, “λόγος” σημαίνει την αιτία ή τον λόγο ύπαρξης για κάτι. (π.χ. «Δεν υπάρχει λόγος να ανησυχείς».)

Η λέξη μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για λογική εξήγηση ή δικαιολογία. (π.χ. «Ποιος ο λόγος αυτής της συμπεριφοράς;».)

οι λόγοι

Στον πληθυντικό, η λέξη “λόγοι” συνήθως σημαίνει αιτίες. (π.χ. «Υπάρχουν πολλοί λόγοι για να πάρουμε αυτήν την απόφαση».)

Χρησιμοποιείται επίσης για να δηλώσει επιχειρήματα ή αιτιολογήσεις. (π.χ. «Οι λόγοι που ανέφερε ήταν πειστικοί».)

Πρέπει να δίνεται προσοχή, γιατί σε ορισμένα συμφραζόμενα, “οι λόγοι” μπορεί να αναφέρεται σε επίσημους λόγους/ομιλίες. (π.χ. «Στην τελετή ακούστηκαν διάφοροι λόγοι».)

τα λόγια

Η λέξη “λόγια” στον πληθυντικό αναφέρεται συνήθως στις κουβέντες ή τις εκφράσεις που χρησιμοποιεί κάποιος. (π.χ. «Τα λόγια του ήταν συγκινητικά».)

Συχνά όμως, “τα λόγια” χρησιμοποιούνται για να δηλώσουν υποσχέσεις που δεν τηρούνται ή λόγια χωρίς ουσία. (π.χ. «Είναι μόνο λόγια του αέρα» ή «Μένει στα λόγια».)

-λόγος¹ 

Χρησιμοποιείται ως δεύτερο συνθετικό σε σύνθετα ουσιαστικά και δηλώνει δύο κύριες έννοιες :

1. πρόσωπα που εκφράζουν κάτι που σχετίζεται με το πρώτο συνθετικό, όπως “αισχρολόγος”, “ευφυολόγος”, “καυχησιολόγος”.
   
   
2. γιατρούς ή επιστήμονες που είναι ειδικευμένοι σε τομείς σχετικούς με το πρώτο συνθετικό, όπως “αγγειολόγος”, “γυναικολόγος”, “καρδιολόγος”, “μικροβιολόγος”, “πνευμονολόγος” κ.ά.

Η κατάληξη “-λόγος” προέρχεται από την αρχαία ελληνική κατάληξη “-λόγος”, που είναι η θέμα συγγενές του ρήματος “λέγω”.

• Χρησιμοποιείται στα αρχαία ελληνικά ως δεύτερο συνθετικό σε σύνθετα ουσιαστικά, όπως “θεολόγος”, “κακολόγος” και “χρησμολόγος”.
• Επίσης, συναντάται στα ελληνιστικά “ἀκριβολόγος” και
• διεθνώς ως “-log”, όπως στα γαλλικά “-logue” και “-logiste”. Παραδείγματα περιλαμβάνουν τον “ανθρωπολόγο” από το γαλλικό “anthropologue” και τον “παθολόγο” από το γαλλικό “pathologiste”.

Σημειώνεται ότι η χρήση δεν διακρίνει γένος (π.χ.
ο παθολόγος – η παθολόγος, ο γυναικολόγος – η γυναικολόγος).

-λόγος²

Χρησιμοποιείται ως δεύτερο συνθετικό σε σύνθετα αρσενικά ουσιαστικά και δηλώνει :

1. πρόσωπα που ασχολούνται με τη συλλογή ή το μάζεμα του στοιχείου που δηλώνει το πρώτο συνθετικό. Για παράδειγμα, “χορταρολόγος” σημαίνει αυτόν που μαζεύει χόρτα, ενώ “καρπολόγος” αναφέρεται σε αυτόν που μαζεύει καρπούς.
   
   
2. εργαλεία που σχετίζονται με τη δουλειά του πρώτου συνθετικού. Για παράδειγμα, “βιδολόγος” και “καβουρολόγος” υποδηλώνουν εργαλεία που σχετίζονται με βίδες και καβούρια αντίστοιχα.

Η κατάληξη “-λόγος” προέρχεται από την αρχαία ελληνική κατάληξη “-λόγος”, που σχετίζεται ετυμολογικά με το ρήμα “λέγω” και την έννοια “μαζεύω”.

• Χρησιμοποιείται ως δεύτερο συνθετικό σε λέξεις όπως : “σπερμολόγος”, που αναφέρεται στην κουρούνα, επειδή μαζεύει σπόρους, και “ανθολόγος”, που δηλώνει αυτόν που μαζεύει άνθη, όπως και “καρπολόγος”, που μαζεύει φρούτα.

-λογος³ -η -ο

Χρησιμοποιείται ως δεύτερο συνθετικό σε σύνθετα επίθετα και υποδηλώνει ότι το προσδιοριζόμενο έχει σχέση με το λόγο, είτε προφορικά είτε γραπτά (π.χ. ο γενικόλογος -η γενικόλογη -το γενικόλογο).

Για παράδειγμα, το “ο αξιόλογος – η αξιόλογη – το αξιόλογο” σημαίνει ότι κάτι αξίζει να συζητηθεί ή να εξεταστεί, επισημαίνοντας τη σπουδαιότητα του λόγου.

Η κατάληξη “-λόγος” προέρχεται από την αρχαία ελληνική κατάληξη “-λόγος” που προέρχεται από το ουσιαστικό “ὁ λόγος”.

-λογία

Η κατάληξη “-λογία” χρησιμοποιείται ως δεύτερο συνθετικό σε σύνθετα αφηρημένα θηλυκά ουσιαστικά. Συνήθως εκφράζει:

1. Την ενέργεια ή το αποτέλεσμα ρημάτων που τελειώνουν σε “-λογώ”.
   Για παράδειγμα: “ψευδολογία” (ψεύτικα λόγια), “ηθικολογία” (ηθικολογικές αναφορές).
   
   
2. Έναν οργανωμένο τομέα γνώσης ή επιστήμη που αφορά το πρώτο συνθετικό.
   Για παράδειγμα: “αρχαιολογία” (η επιστήμη που μελετά αρχαιότητες), “γλωσσολογία” (η επιστήμη της γλώσσας), “θεολογία” (η επιστήμη που μελετά θεούς και θρησκείες).

“λόγια” < αρχαία ελληνικά : “-λογία” < αρχαία ελληνικά : “-λόγος”. Ως δεύτερο συνθετικό το συναντάμε στα αρχαία ελληνικά σε όρους όπως “κακολογία”, “γενεαλογία” και “θεολογία”.

Ως δεύτερο συνθετικό χρησιμοποιείται σε διεθνείς όρους που καταλήγουν σε “-logia” (π.χ. γαλλικές λέξεις όπως “chronologie” και “pathologie” < “χρονολογία” και “παθολογία”)

-λόγιο

Η κατάληξη “-λόγιο” είναι δεύτερο συνθετικό σε σύνθετα αφηρημένα ουδέτερα ουσιαστικά και δηλώνει δύο κύριες έννοιες:

1. Μια συλλογή ή σύνολο όσων αναφέρονται στο πρώτο συνθετικό. Για παράδειγμα: δειγματολόγιο, ευχολόγιο, λεξιλόγιο.
   
   
2. Ένα κείμενο ή κατάλογος που περιέχει πληροφορίες σχετικά με το πρώτο συνθετικό. Παραδείγματα: βαθμολόγιο, ημερολόγιο, μαθητολόγιο, κτηματολόγιο.

Η λέξη “-λόγιο” προέρχεται από την κατάληξη “-λόγιον” στην ελληνιστική εποχή, η οποία είναι δάνειο από την αρχαία ελληνική λέξη “λόγος”. Χρησιμοποιείται ως δεύτερο συνθετικό σε σύνθετες λέξεις (πχ.”ανθολόγιον”, “ημερολόγιον”)

-λογώ
(-ούμαι & -ιέμαι)

Το “-λογώ” ως δεύτερο συνθετικό σε σύνθετα ρήματα δηλώνει :

1. ότι το υποκείμενο συγκεντρώνει ή μαζεύει κάτι, όπως εκφράζεται από το πρώτο συνθετικό (π.χ. “στρατολογώ“: μαζεύω στρατιώτες).
   
   
2. το κόψιμο ή τη συγκέντρωση στοιχείων (π.χ. “βλαστολογώ“: κόβω βλαστούς).
   
   
3. Συχνά χρησιμοποιείται αρνητικά για υπερβολική ή επαναλαμβανόμενη δράση (π.χ. “παντρολογώ”. “τραβολογώ”, “τσιμπολογώ”, “χαζολογώ”, “ψοφολογώ”)

Η ετυμολογία της λέξης “-λογώ” προέρχεται από το αρχαίο ρήμα “-λογῶ”, το οποίο με τη σειρά του προέρχεται από το ουσιαστικό “λόγος”. Ως δεύτερο συνθετικό, το “-λογώ” χρησιμοποιείται για να σχηματίσει σύνθετα ρήματα που δηλώνουν τη διαδικασία συλλογής ή συγκέντρωσης του πρώτου συνθετικού. Παραδείγματα από την αρχαιότητα είναι το “ἀνθο-λογῶ” που σημαίνει “μαζεύω άνθη” και το ελληνιστικό “βλαστο-λογῶ”, το οποίο έχει την ίδια μορφολογική λειτουργία.

-λογώ 
(-ούμαι)

Η λέξη “-λογώ” σχηματίζεται ως δεύτερο συνθετικό σε λόγια ρήματα και δηλώνει τη σχέση του υποκειμένου με την έννοια του πρώτου συνθετικού.

Χρησιμοποιείται με τους εξής τρόπους:

1. Δηλώνει ότι το υποκείμενο εκφράζει αυτό που δηλώνει το πρώτο συνθετικό (π.χ. “υμνολογώ”).
   
   
2. Όταν αναφέρεται σε ομιλία για ένα θέμα (π.χ. “θεολογώ”).
   
   
3. Εκφράζει δράση σύμφωνα με το πρώτο συνθετικό (π.χ. “συνθηκολογώ”).
   
   
4. Αναφέρεται σε επιστημονική ή συστηματική ενασχόληση με το θέμα του πρώτου συνθετικού (π.χ. “φιλολογώ”).

Η λέξη “-λογώ” ετυμολογείται από την αρχαία ελληνική “-λογῶ”, που προέρχεται από το “-λόγος”, το οποίο συνδέεται με την έννοια του λόγου, δηλαδή του λέγειν ή του σκέπτεσθαι. Χρησιμοποιείται ως δεύτερο συνθετικό σε σύνθετα ρήματα όπως “ψευδολογώ” και “θεολογώ”, όπου δηλώνει την πράξη του λόγου ή του λόγου με κάποια ειδική έννοια, ανάλογα με το πρώτο συνθετικό.